Un dai grancj nons dal mont dal sport de mê zoventût al è stât Andreas Nikolaus Lauda, deventât simbul dal automobilisim austriac, la leiende vivente che si cognòs miôr cul non di «Niki Lauda», che chest an al à fiestezât i 60 agns.
Cognossût no dome tant che campion ma salacor inmò di plui par chel brut incident che ancjemò vuê la sô muse plene di scotaduris nus fâs visâ. Propit i incidents grâfs si imprimin te nestre memorie e si pein al mont mitic de alte velocitât: cui no si visial de muart tragjiche di Ayrton Senna, tal 1994 a Imola?
O fevelìn dal pionîr de Formule 1 moderne e di un dai plui grancj pilotis te storie dal automobilisim. Lauda al è stât trê voltis campion dal mont di Formule 1 (1975, 1977, 1984) e si cjate te classifiche de epoche moderne daspò dal mitic Schumacher (7 voltis campion), di Alain Prost (4 voltis), al tierç puest adun cun Nelson Piquet e Ayrton Senna (3 voltis).
Al è sorevivût al infier dal Nürburgring, un dai plui bruts incidents te storie de Formule 1_ Tal 1976, te disfide cetant insidiose dal Nürburgring in Gjermanie, Lauda al reste vitime di un incident che i procure ustions gravis tal cjâf e tai polmons. Cuant che al jere scuasit dal dut ustionât, impresonât dentri te machine in flamis, i aversaris Brett Lunger, Guy Edwards e Arturo Merzario che a jerin su la piste daûr di lui a àn rivât a diliberâlu. Pôc dopo però, par colpe dai fums tossics, al è lât in come. Tal ospedâl lu àn considerât cuasi muart, tant che al à ricevût i ultins sacraments. La agunie e à però durât pôc e finalmentri al à dât di ca. Par chel, lu clamin ancje «il sorevivût dal infier dal Nürburgring», un dai plui bruts incidents te storie de Formule 1.
Al torne tant che resurît – dome daspò vot setemanis – ae vuide, pierdint il titul mondiâl par dome un pont. Cu la Ferrari, il pilote austriac al à cjapât di gnûf il titul di campion dal mont l’an subit daspò. Tal 1984, al volant di une McLaren, al è tornât pe ultime volte al prin puest denant di Alain Prost, il so rivâl plui grant. Finide la cariere doi agns dopo, al è lât dilunc a lavorâ par cualchi an tant che conseîr tecnic de Ferrari; cun di plui, za tal 1979 al veve fondât la companie aerie Lauda Air (vuê fie de Austrian Airlines) e cumò al lavore ancje tant che comentadôr pe television todescje RTL.
Dopo Lauda, tal circ de F1 la Austrie e je presinte e rapresentade di Gerhard Berger (atîf dal 1984 al 1997), membri di diviersis scuadris (ATS, Arrows, Benetton, McLaren), e par 6 stagjons ae Ferrari. Cun cheste al à ancje otignût il plui biel risultât te sô cariere: dôs voltis al tierç puest tal campionât mondiâl tes stagjons 1988 e 1994, e cinc des dîs vitoriis (dôs cu la Benetton, trê cu la McLaren). Tant che Lauda, ancje Berger al reste atîf tal Circus Maximus dal motorsport: tal Fevrâr dal 2006 al à comprât il cincuante par cent de Scuderia Toro Rosso (voltât dal non de aziende austriache Team Red Bull), però tal 2008 al à tornât indaûr la sô part al so amì di lungje date, il boss de societât Red Bull Dietrich Mateschitz, vâl a dî il numar doi te Top Ten dai austriacs plui siôrs, cun 4 miliarts di dolars, subit dopo il fondadôr de cjadene di supermarcjâts BILLA, Karl Wlaschek (4,9 miliarts di dolars).
Janez Erat
Apontaments / Sport… che ti trai! in Vile
Redazion
L’autôr Francesco Tonizzo al dialoghe cul diretôr da ‘La Patrie dal Friûl’ Walter Tomada. Si viodin a Vile Manin di Passarian ai 21 di Novembar dal 2025 aes sîs sore sere. A intervegnin: MARIO ANZIL Vicepresident e Assessôr regjonâl ae culture e al sport; ANDREA MARCON President Regjonâl dal CONI; DANIELE PUNTEL President de “Associazion […] lei di plui +
La conference / 4 DI NOVEMBAR. MA NO DUCJ JU SPIETAVIN
Redazion
Grant sucès di public dal nestri incuintri par la conference di Ferruccio Tassin “4 DI NOVEMBAR. MA NO DUCJ JU SPIETAVIN. Dai fusilâts di Vilès ai predis mandâts in esili: storiis di un Friûl ocupât.” che si è tignude îr sere, ai 4 di Novembar te nestre sede di Vicolo Sillio 4 a Udin. lei di plui +
Presentazion / Libri “Sport… che ti trai!”
Redazion
Sabide 18 di Otubar, a 11 a buinore a Çarvignan te Cjase de Musiche, “La Patrie dal Friûl” e varà un spazi intal program dal biel Festival del Coraggio che si davuelç a Çarvignan fintremai a domenie. Stant che il program di chest an al fevele di oms e feminis che a puartin indenant valôrs di […] lei di plui +
La zornade / “Stin dongje ae Patrie” 2025
Redazion
Li dai Colonos a Vilecjaze di Listize. In conclusion de rassegne Avostanis Il mont des associazions, de culture, dal spetacul, dal sport furlan si strenç intor dal gjornâl CHE DAL 1946 AL È LA VÔS DI UN FRIÛL CHE NO SI RINT. A son stâts cun nô: Tullio Avoledo, Andrea Del Favero, I “Bardi” di […] lei di plui +
Gnovis / A Dael la presentazion dal libri “Fûc su Gurize”
Redazion
Si è tignude a Dael, ai 4 di Setembar, la ultime presentazion dal libri “Fûc su Gurize”. Inte spaziis de Cjasa dal Muini, a an presentâtn: Ferruccio Tassin autôr, Andrea Valcic President Clape Patrie dal Friûl e Diego Navarria, colaboradôr de “La Patrie dal Friûl”. lei di plui +
Cungjò / Nus à lassâts Zorç Jus, un grant patriote furlan
Redazion
Chel di Zorç al è un non che in tancj no lu cognossin, parcé che al à simpri lavorât cidin a lis fondis de nestre Identitât, cuntune vision che e je ancjemó proietade al futûr. “Il gno desideri al è che dutis lis cuatri comunitâts furlanis, che a son il vêr nucli dal Friûl, a […] lei di plui +


