Sfuei Mensîl Furlan Indipendent
Archivi de Patrie

LA TIERE E LA GREPIE. Il bosc digjitâl al è plui util e sostignibil

Adriano Del Fabro – diretôr dal bimestrâl “SoleVerde”

Il progjet Pri.For.Man. al vûl meti a sisteme
in maniere inovative
lis piçulis proprietâts forestâls cul supuart digjitâl

Lis statistichis forestâls a disin che i boscs dal Friûl-VJ a son doprâts mancul di ce che al sarès pussibil, cundut de disponibilitât de risorse prime e de cressite dal nivel di mecanizazion des impresis forestâls. Un ûs che al è trê voltis plui bas di chel di France, Spagne e Portugal e cinc voltis plui bas di chel di Gjermanie e Gran Bretagne, massime par vie de framentazion de proprietât forestâl privade. Di fat, i boscs in Friûl-VJ a son pal 56% di proprietât privade che, inte plui part dai câs, e je polverizade in particulis cun superficiis une vore piçulis.
◆ «La analisi fate inte prime fase dal progjet trienâl Pri.For.Man,  inviade intal 2019 in graciis di un finanziament dal Psr – al sclarìs Carlo Piemonte, president de cooperative Legno Servizi di Tumieç e diretôr dal Cluster Legno Fvg – e à metût in evidence cemût che i operadôrs dal setôr, e i proprietaris privâts in particolâr, a viodin inte gjestion condividude de lôr proprietât la pussibilitât di gjenerâ impats ambientâi positîfs pe coletivitât, sedi in tiermins ambientâi che economics. In ogni câs, par rivâ a chescj obietîfs, a van ativâts modei gjestionâi clârs e ben definîts, in stât di sodisfâ lis spietis legjitimis di ogni part. In chest sens – al va indevant Piemonte –, la aplicazion des gnovis tecnologjiis pal rilêf cui drons pe inventariazion digjitâl des risorsis forestâls e podarès rapresentâ un strument in plui, util pal disvilup di sistemis di supuart aes decisions (SSD), in mût di garantî i singui proprietaris e favorî une gjestion condividude des proprietâts stessis de bande di un sogjet tierç».
◆ «L’obietîf gjenerâl di Pri.For.Man. al è chel di rinfuarçâ il podê di marcjât, in plui che la cuantitât e la cualitât dal legnam che a puedin prelevâ i proprietaris privâts, lis impresis boschivis, lis societât di servizis e di comercializazion e i libars professioniscj, favorint une lôr integrazion verticâl multinivel – al zonte Giorgio Alberti, docent di Silviculture e Assestament Forestâl te Universitât dal Friûl –. Il caratar inovatîf dal progjet al è intai struments planificadôrs digjitâi che a saran metûts a disposizion dai partners, sedi su scjale regjonâl che in cuatri areis pilote.
◆ Il SSD al rapresentarà, in chest mût, il prin câs in Italie di aplicazion a proprietâts forestâls privadis. La inventariazion di lontan des risorsis forestâls e la lôr integrazion intai struments planificadôrs previodûts de normative, e facilitarà une miôr cognossince dal teritori, une miôr planificazion intal ûs de risorse len, une semplificazion intes proceduris autorizativis al tai e une miôr organizazion dai lavôrs di implei, cun ricjadudis economichis impuartantis».
◆ Il Progjet al viôt tant che partners la imprese forestâl Danta Legnami e Biomasse srl (prin de file) di Verzegnis, la cooperative Legno Servizi, il Consorzi Comunitât di Rute – Dorfschaft Greuth di Tarvis, la Societât agricule Dolomitis Legnami di For Disore e la imprese forestâl Vuerich Gregorio di Tarvis.
I partners sientifics a son la Universitât dal Friûl (Dipartiment di Siencis AgroAlimentars, Ambientâls e Animâls, cul contribût dal Dipartiment di Siencis Juridichis) e la Universitât dai Studis di Florence (Dipartiment di Siencis e Tecnologjiis Agrariis, Alimentârs, Ambientâls e Forestâls). Il coordenadôr e project manager al è l’architet Maurizio Trevisan. ❚

Gnovis / “Feminis furlanis fuartis” di Erika Adami a vicino/lontano e al Salon internazionâl dal libri di Turin

Redazion
La Patrie dal Friûl e segnale doi apontaments che le viodin protagoniste cul libri “Feminis furlanis fuartis” di Erika Adami, che e fâs part de golaine “La machine dal timp”. Te suaze dal festival vicino/lontano, rivât ae vincjesime edizion, Erika Adami e moderarà l’incuintri “Feminis. Talents di no strassâ” che al nas des esperiencis contadis […] lei di plui +

Comunicât / Cungjò, Aureli. Nus lasse un grant omp, Aureli Argemì, che si è batût pai dirits dal popul catalan e par chei di ducj i popui minorizâts. Il comunicât in lenghe catalane e furlane.

Dree Venier
BARCELONA Aureli Argemí, fundador i president emèrit del Centre Internacional Escarré per a les Minories Ètniques i les Nacions (CIEMEN), ha mort aquest dilluns als 88 anys, segons ha informat l’entitat en un comunicat. Nascut a Sabadell el 1936 i llicenciat en teologia a Roma i París, va ser monjo de Montserrat, va formar part […] lei di plui +