Sfuei Mensîl Furlan Indipendent
Archivi de Patrie

La bareta… “particolâr” di Andreis de classiche conte furlane

............

La conta de comare Betta a me l’à contada intai agns Otanta l’agna Delina de Nalcheda, che chist an a finisj centedoi agns. Liê a la scoltava cuant che era picela da sô mare. Chista conta eis conossjuda ancj in altres paèisj vizins e cualche variant a se cjata ancj in Venet. Ma la version andreana eis particolâr. Infati a no se fiviela de una bareta intinduda coma un tipu de cjapiel ma de un anel: la vera ch’a se usa cuant che a se se marida, che uchì in Andrèes eis ancj clamada dai pi vecjesj “bareta”. E cussì, la conta a cjapa dut un altre significât e a deventa una roba de femenes: una ‘sovena maridada ch’a piert al sio anel e sô comare ch’a lu cjata e a no voul tornâjelu prima da vei in cambiu un toc de pan.
Comare Betta
E vuoi via par ‘na stradela e perdei la mê bareta
E mê comare Betta a l’à cjatada
E vuoi da mê comare Betta a fâme dâ la mê bareta
La mê bareta a no me la da fin che no je doi un tocut de pan
Alora e vuoi dal for a fâme dâ pan
Pan a no mi ’nd da fin che no je doi farina
Alora vuoi dal mulin a fâme dâ la farina
Farina a no mi ’nd da fin che no je puarte al sorc
Alora vuoi dal cjamp a fâme dâ al sorc
Sorc a no mi ’nd da fin che no je puarte ledam
Alora e vuoi da la vacja a fâme dâ al ledam
Ledam a no mi ‘nd da fin che no je puarte al fen
Alora vuoi dal prât a fâme dâ al fen
Fen a no mi ‘nd da fin che no je puarte la falç
Alora vuoi dal favre a fame dâ la falç
Falç a no mi ‘nd da fin che no je doi l’ardiel
Alora vuoi dal purcel a fame dâ l’ardiel
Ardiel a no mi ‘n da fin che no je doi al glant
Alora soi ‘suda sot i arbi a cjatâ al glant
Al glant jel ai portât al purcel
Al purcel a me à dât l’ardiel
L’ardiel je lu ai portât al favre
Al favre a m’à dât la falç
La falç jel ai portada al prât
Al prât a m’à dât al fen
Al fen jel ai portât a la vacja
La vacja a m’à dât al ledam
Al ledam jel ai portât al cjamp
Al cjamp a m’à dât al sorc
Al sorc l’ai portât al mulin
Al mulin a m’ à dât la farina
La farina l’ai portada a la panaria
La panaria a m’ à dât la pasta
La pasta l’ai portada al for
Al for a m’ à dât al pan
Al pan jel ai portât a mê comare Betta
E ai scodût la mê bareta!
✒ Annamaria Mariutto. Test scrit in variant andreane di Annamaria Mariutto, autore di «La favièla de Andreès, dòlcia coma l’amêil, amara coma la fêil».
Note su la grafie: par rindi il sun de s che tes peraulis talianis si cjatilu in sciare, lasciare, mescere… che al è in tantis variantis furlanis, si dopre il segn sj. ❚

A torzeon pal Friûl / “Der Voschank”, il spetacul des mascaris sauranis

Sara Traunero
La tradizion dal “Kheirar” e dal “Rölar” e cjape dentri dut il paîs Mascaris bielis e mascaris brutis, cun musis intaiadis intal len e cu lis liniis plui diferentis, a son lis protagonistis assoludis di une ricorence tant curiose che antighe: al è il Carnevâl di Sauris, intal dialet sauran locâl cognossût ancje tant che “Der Voschank”.L’aspiet […] lei di plui +

A torzeon pal Friûl / La maravee di scuvierzi il Carnevâl rosean

Diego Navarria
Cuatri amîs inmagâts de origjinalitât di lenghe, musiche e bai dal Cjanâl incjantonât jenfri lis Musis e la mont Cjanine In ce aventure che mi soi butât! Dut par lâ daûr di mê madone! Cumò, aes trê dopomisdì, achì in machine o sin in cuatri: jo, Mario Dean, 46 agns, professôr di talian tal Marinelli, […] lei di plui +

Libris simpri bogns / Emilio Nardini, “Par vivi”, Udin, 1921

Laurin Zuan Nardin
“Apene finidis di lei lis poesiis dal cont Ermes, il dotôr Cesare, fra i batimans dal public, al si ritire daùr l’uniche quinte preparade a zampe dal… palc scenic. Ma, pal bessologo, che il devi recità il brâf atôr di san Denel, Giovanin Tombe, ‘e ocòr une scene, e il dotôr Cesare la proviot cussì:…” […] lei di plui +

Interviste / Numb il cjan scjaladôr (e il so paron Thomas)

Dree Venier
Di un probleme ae çate al record in mont: interviste cun Thomas Colussa, che cul so Numb al sta pontant al record di altece lant sul Mont Blanc O vevi za intervistât Thomas Colussa, 40 agns, un pâr di agns indaûr. In chê volte al jere un “furlan a Milan” e al faseve il personal […] lei di plui +