Sfuei Mensîl Furlan Indipendent
Archivi de Patrie

TERITORIS – SLOVENIE. Incuinament sot voli tes citâts de Slovenie

............

Ancje in Slovenie preocupazion pal incuinament causât des machinis
Ancje in Slovenie preocupazion pal incuinament causât des machinis

Vie pal Invier no dome i abitants di Udin e Pordenon a àn scugnût convivi cul incuinament dal aiar che al diven dal trafic, dal riscjaldament des cjasis e des emissions des industriis. Ancje in Slovenie il probleme al esist, massime te aree de capitâl Lubiane e des citâts di Ptuj e Maribor. Come ca di nô, il limit de concentrazion des particelis PM10 al è di 50 micrograms par metri cubic; al plui, chest limit al pues jessi scjavaçât dome 35 dîs intun an.
ARSO_ A tignî di voli dì par dì la cualitât dal aiar che a respirin i slovens e je la Arso (Agencija Republike Slovenije za okolje, vâl a dî “Agjenzie de Republiche di Slovenie pal ambient”): cheste agjenzie e dipent dal ministeri dal Ambient, che cumò tal guvier di Borut Pahor al è vuidât di Roko Žarnić. La Arso (www.arso.gov.si) e à di stâ daûr a dut ce che al rivuarde la nature in Slovenie, tratant di timp atmosferic, di aghis, dai efiets des ativitâts umanis sul ambient, li che magari cussì no un spazi impuartant al ven cjapât dal incuinament.
Lubiane
Une viodude di Lubiane

LUBIANE_ Sul sît internet dal Comun di Lubiane e je une pagjine simpri inzornade dedicade di pueste ae cualitât dal aiar, li che si cjatin i valôrs regjistrâts des centralinis metudis tal centri e in perifarie: ogni dì, cun dâts gnûfs ore par ore, si puedin viodi sei la temperature che la percentuâl di umiditât e la fuarce dal aiar, ma soredut lis cuantitâts par metri cubic dai incuinants dal aiar come PM10, la anidride di solfar (SO²) e il benzene. Stant aes rilevazions dal 2009, tal comun di Lubiane a son stadis difondudis tal aiar 854 toneladis di anidride di solfar, un cuart di mancul rispiet al an prime. Simpri tal 2009, a son finidis tal aiar de capitâl doi milions 75 mil toneladis di anidride carboniche, pôc mancul rispiet al 2008: un tierç di chestis emissions al è stât par vie dal trafic e il 8 par cent pe industrie.
Maribor
La citât di Maribor dal alt

MARIBOR_ La cualitât dal aiar e je un tic piês tal cjâflûc de Stirie slovene. Ancje culì tal sît internet dal Comun si puedin viodi i valôrs dai incuinants dal aiar: dome tal Dicembar dal an passât, par esempli, tal centri de citât par vot dîs (dai 17 ai 20 e dai 28 ai 31) la cuantitât di PM10 e je stade parsore dal limit di leç.
STUDI_ Stant a un studi presentât in ocasion de conference sul clime che si è tignude ae fin dal 2009 a Copenhagen, tignint cont di diviers valôrs peâts aes emissions di anidride carboniche, ae cualitât dal aiar e de aghe in gjenerâl, al consum de energjie e al ricicli dai refudons, su 30 capitâls europeanis metudis sot esam, Lubiane e à sierât al puest numar 19; prime la capitâl danese, ultime Kiev. Un risultât discret par Lubiane, stant che secont chest studi la cuantitât di PM10, plui alte vie pal Invier (parfin il 70 o ancje il 100 par cent di plui te Slovenie interne rispiet al Istât), in dut il paîs tai ultins 9 agns e je lade al mancul.
ALESSIO POTOCCO

L'EDITORIAL / Preâ par furlan al è onôr e no pecjât

Walter Tomada
Jo no jeri ancjemò nassût cuant che pre Checo Placerean al tacave a voltâ il Messâl par furlan. A son passâts passe 50 agns e i furlans no àn ancjemò plen dirit, pe Glesie di Rome, a preâ inte lôr lenghe. La Conference Episcopâl dai Talians e à mancjât, ancjemò une volte, di fâ bon […] lei di plui +

Gnovis / Acuile sportive furlane

Redazion
Joibe di sere aes 6 intal Salon dal Popul dal Palaç da Comun di Udin si tignarà la cerimonie di consegne de prime edizion dal premi ACUILE SPORTIVE FURLANE, un gnûf ricognossiment che al met dongje il valôr dai risultâts sportîfs ae cussience identitarie che i campions furlans di ogni sport a son bogns di […] lei di plui +